Τα τελευταία χρόνια, η ψυχιατρική διεθνώς δεν αντιμετωπίζει τις φυσικές παρεμβάσεις ως «εναλλακτικές», αλλά τις εξετάζει ως πιθανά θεραπευτικά εργαλεία στο πλαίσιο των αρχών της τεκμηριωμένης ιατρικής. Δυο μέγαλες επιστημονικές ομάδες στον χώρο της ψυχιατρικής (οι WFSBP & CANMAT) συγκέντρωσαν κορυφαίας ποιότητας δεδομένα και κυκλοφόρησαν κατευθυντήριες οδηγίες για τη χρήση nutraceuticals (διατροφικών συμπληρωμάτων) και phytoceuticals (τυποποιημένων φυτικών σκευασμάτων) στην αντιμετώπιση ψυχιατρικών διαταραχές. Με τον τρόπο αυτό διαθέτουμε πιο ξεκάθαρα στοιχεία για το «τι πράγματι βοηθά, ποιον και πότε».
Τι δείχνει συνοπτικά η τεκμηριωμένη έκθεση των WFSBP & CANMAT
• Κατάθλιψη: Τα ωμέγα-3 (με έμφαση στο EPA) συνιστώνται ως επικουρική θεραπεία σε θεραπεία με αντικαταθλιπτικά. Υποσχόμενα δεδομένα για τη θεραπεία της κατάθλιψης αρχίζουν να αναδύονται για τον Κρόκο (Σαφράν) και για την Κουρκουμίνη. Προβιοτικά, ψευδάργυρος και μεθυλφολικό οξύ μπορούν να λειτουργήσουν υποβοηθητικά - μαζί με άλλη θεραπεία σε επιλεγμένες περιπτώσεις. Για το βαλσαμόχορτο (St. John’s wort) υπάρχουν ισχυρά δεδομένα για τη χρήση του ως μονοθεραπεία σε καταθλίψεις έως και μέτριας βαρύτητας - πρόκειται ωστόσο για μια φυτοθεραπεία με σημαντικές παρανέργειες και μεγάλο βαθμό φαρμακευτικών αλληλεπιδράσεων.
• Αγχώδεις Διαταραχές: Υποσχόμενα δεδομένα προκύπτουν για την χρήση σκευασμάτων με βάση την λεβάντα και την ashwagandha στην αντιμετώπιση αγχωδών διαταραχών.
Τι σημαίνει αυτό για τον/την ασθενή
— Οι φυτοθεραπείες και τα συμπληρώματα διατροφής δεν υπόσχονται «θαύματα». Μπορούν να αποτελέσουν εργαλεία που αν επιλεχθούν σωστά μπορούν να ενισχύσουν την βάση μιας θεραπείας — Δεδομένα υπάρχουν κυρίως για ψυχικές διαταραχές ήπιας έως μέτριας βαρύτητας ή για επικουρική χρήση τέτοιων θεραπειών στοχευμένα μαζί με ψυχοφαρμακολογική αγωγή. Σε σοβαρές διαταραχές, οι οδηγίες προτείνουν χρήση τέτοιων θεραπειών μόνο συμπληρωματικά και μέσα σε ένα πλαίσιο οργανωμένης ιατρικής φροντίδας.
— Η ποιότητα και η τυποποίηση των σκευασμάτων αυτών έχουν μεγάλη σημασία. Τα συμπληρώματα διατροφής που κυκλοφορούν στην αγορά δεν υφίστανται όλους τους ποιοτικούς ελέγχους που περνάει ένα φάρμακο. Είναι σημαντικό όταν διαλέγετε ένα συμπλήρωμα να ξέρετε ότι ο παραγωγός του συμμορφώνεται με πρωτοκολλά ποιότητας και υφίσταται εξωτερικούς ελέγχους τόσο ως προς την περιέκτικότητα των σκευασμάτων του στα δραστικά τους συστατικά, όσο και ως προς τα επίπεδα βαρέων μετάλλων που υπάρχουν στα συμπληρώματα. Συμβουλευτείτε το γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας για το ποιά συμπληρώματα σας προτείνουν.
— «Φυσικό» δεν σημαίνει αυτόματα ακίνδυνο. Αποτελεσματικές θεραπείες όπως π.χ. το Βαλσαμοχορτο για την θεραπεία καταθλίψεων αφενός επηρεάζει τα επίπεδα άλλων φαρμάκων στο σώμα, αφαιτέρου ενέχει τον κίνδυνο πυροδότησης μανιακών επεισοδίων σε ευαίσθητα άτομα. Άλλες φυτοθεραπείες με επίδραση στο άγχος ή στη διάθεση ενδέχεται επίσης να αλληλεπιδρούν με φάρμακα και να αυξάνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης παρενεργειών.
Η ανάρτηση έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Μην λαμβάνετε μόνοι αποφάσεις που αφορούν στην ψυχική σας υγεία - συμβουλευτείτε τον ψυχίατρό σας.
Βιβλιογραφία:
Sarris, J., Ravindran, A., Yatham, L.N., Marx, W., Rucklidge, J.J., McIntyre, R.S., et al. (2022) ‘Clinician guidelines for the treatment of psychiatric disorders with nutraceuticals and phytoceuticals: The World Federation of Societies of Biological Psychiatry (WFSBP) and Canadian Network for Mood and Anxiety Treatments (CANMAT) Taskforce’, The World Journal of Biological Psychiatry, 23(6), pp. 424–455. https://doi.org/10.1080/15622975.2021.2013041.
Νικήτας-Απόλλων Παναγιωτόπουλος
Ψυχίατρος - Ψυχοθεραπευτής